Blokzincirinin Tarihçesi, Temel Kavramları ve Çalışma Prensipleri
Blokzinciri, son yılların en popüler teknolojik konularından biridir. Bu teknoloji, kripto para birimlerinin (bitcoin, ethereum vb.) arkasındaki temel yapıyı oluşturur. Blokzincirinin temel amacı, verilerin güvenli, şeffaf ve dağıtık bir şekilde saklanmasını sağlamaktır. Bu blog yazısında blokzincirinin tarihçesi, temel kavramları ve çalışma prensipleri hakkında bilgi edineceksiniz.
Blokzincirinin Tarihçesi
Blokzinciri, kriptografi kullanılarak bağlanan ve güvenli hale getirilen, bloklar adı verilen, sürekli büyüyen bir kayıt listesidir. Bloklar tipik olarak işlem verilerini, önceki bloğun bir kriptografik hash fonksiyonunu ve bir zaman damgasını içerir. Blokzinciri teknolojisi, kayıtların sonradan değiştirilmesine dirençli olması ve merkezi olmayan uygulamalar için bir altyapı sağlaması açısından önemlidir(1).
Blokzinciri teknolojisinin ilk çalışması 1991 yılında Stuart Haber ve W. Scott Stornetta tarafından yapılmıştır(1,2). Bu çalışmada, dijital belgelerin zaman damgası ile kurcalanamaz veya geriye dönük olarak değiştirilememesi için kriptolanmış güvenli bir blokzinciri kullanılmıştır. 1992 yılında Merkle ağaçları tasarıma dahil edilerek, birkaç belgenin bir blok halinde toplanması sağlanmıştır(2).
Blokzinciri kavramı 2008 yılında Satoshi Nakamoto tarafından kripto para birimi Bitcoin için geliştirilmiştir(2,3). Bitcoin, merkezi olmayan eşler arası bir elektronik para sistemi olarak tanımlanmıştır3 Bitcoin’de çifte harcama koruması, işlemleri takip eden ve doğrulayan eşler arası dağıtık bir protokol tarafından sağlanmıştır(2).Bitcoin ağı 3 Ocak 2009’da ilk bloğunu üretmiştir(2).
Blokzinciri teknolojisi daha sonra Ethereum gibi diğer kripto para birimleri ve merkezi olmayan uygulamalar için de kullanılmıştır(2).Ethereum, akıllı sözleşmeler adı verilen programlanabilir işlemleri destekleyen bir platformdur.Ethereum, blokzinciri teknolojisini daha geniş bir alanda kullanılabilir hale getirmeyi amaçlamaktadır(3).
Blokzincirinin Temel Kavramları
Blokzinciri teknolojisi ile ilgili temel kavramlar şunlardır:
- Blok: Blokzinciri üzerindeki her işlem, blok adı verilen bir veri yapısında tutulur. Her blok, blok zincirindeki önceki bloğa referans verir ve verilerin bütünlüğünü sağlamak için bir karma değeri içerir.
- Madenci: Blokzinciri üzerindeki yeni blokların eklenmesini sağlayan kişilere madenci denir. Madenciler, blokları çözmek için yüksek işlem gücüne sahip bilgisayarlar kullanırlar.
- Doğrulama: Blokzinciri üzerindeki işlemler, blok zincirine eklenmeden önce doğrulanır ve onaylanır. Blokzinciri, merkezi olmayan bir yapıya sahip olduğu için işlemlerin doğruluğunu sağlamak için birçok düğüm tarafından doğrulama işlemi yapılır.
- Akıllı Sözleşmeler: Blokzinciri teknolojisi, akıllı sözleşmeler adı verilen özel sözleşmeleri de destekler. Bu sözleşmeler, blokzinciri üzerindeki belirli koşulların karşılanması durumunda otomatik olarak işlem gerçekleştirir.
- Düğüm: Blokzinciri, merkezi olmayan bir yapıya sahiptir ve veriler düğümler arasında paylaşılır. Bir düğüm, blokzincirine katılarak işlemleri doğrular ve blokları oluşturur.
Blokzincirinin Çalışma Prensipleri
Bir blokzinciri, merkezi olmayan bir yapıya sahiptir. Veriler, blok zincirindeki tüm düğümlere dağıtılır ve bu sayede herkes blok zincirindeki işlemleri takip edebilir. Her işlem, blok zincirine bir blok olarak eklenmeden önce doğrulanır ve onaylanır.
Blokzincirleri, dağıtık bir hesaplama sistemidir ve bir dizi matematiksel algoritma ve protokol kullanarak güvenli ve şeffaf bir şekilde çalışır. Temel prensipler arasında şunlar yer alır:
- Merkezi olmayan yapı: Blok zinciri, merkezi bir kuruluşa ihtiyaç duymadan çalışır. Veriler, ağdaki tüm düğümlere dağıtılır ve işlemlerin doğruluğu birlikte doğrulama ve onaylama yoluyla sağlanır.
- Dağıtık muhasebe defteri: Blok zinciri, bir dağıtık muhasebe defteri olarak hareket eder. Her işlem, blok zincirinde bir blok olarak kaydedilir ve bu kayıt, ağdaki tüm düğümlerde güncel ve doğrulanabilir hale gelir.
- Kriptografi: Blok zincirlerinde, kriptografi kullanılarak işlemler ve bloklar güvenli hale getirilir. Bu sayede, blok zincirindeki verilerin manipüle edilmesi veya çalınması neredeyse imkansız hale gelir.
- Doğrulama: Blok zincirindeki her işlem, diğer düğümler tarafından doğrulanır ve onaylanır. Bu, bir işlemin gerçekleştiğinden emin olunmasını ve dolandırıcılık veya hatalı işlemlerin önlenmesini sağlar.
- Merkezi olmayan işlem: Blok zincirlerindeki işlemler, merkezi bir otorite olmadan gerçekleştirilir. Bu, işlemlerin daha hızlı ve daha güvenli bir şekilde gerçekleştirilmesine olanak tanır.
- İşlem ücretleri: Blok zincirindeki işlemler için ücret ödenir. Bu ücretler, işlemin önceliğine ve blok zincirindeki talebe bağlı olarak değişebilir.
Blok zincirleri, pek çok alanda kullanılmaktadır, özellikle finans, sağlık, lojistik ve diğer sektörlerde kullanıcıların verilerinin güvenli ve şeffaf bir şekilde saklanması için tercih edilmektedir.
Kaynakça
